‘Meer organisaties bewust van belang begrijpelijke taal door corona’

Corona kwam vorig jaar razendsnel ons land binnen en op 15 maart ging Nederland letterlijk op slot. Werk thuis, was vaak je handen, vermijd drukke plekken. De maatregelen uit de ene persconferentie waren nog niet doorgevoerd of er werden al weer nieuwe aangekondigd. Voor laaggeletterden en anderstaligen was het vaak lastig om zoveel nieuwe informatie te begrijpen. Pharos, Expertisecentrum gezondheidsverschillen, publiceerde daarom al snel corona-informatie in eenvoudige taal. Wij blikken met Strategisch adviseur en projectleider Thea Duijnhoven terug op deze hectische en boeiende periode.

Een samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was er al langer, maar tijdens de pandemie wisten steeds meer organisaties zoals GGD’s, welzijnsorganisaties en het COA Pharos te vinden. “Zij merkten dat er onduidelijkheid was over bepaalde onderwerpen en vroegen ons om informatie in eenvoudige taal aan te bieden”, zegt Thea. “Ook kwamen er steeds meer verzoeken voor vertalingen. In het begin namen we vooral zelf het initiatief, later zijn we meer middelen met het ministerie van VWS, GGD’s en RIVM samen gaan maken. Het was mooi om te zien dat veel organisaties door corona het belang van begrijpelijke voorlichting in verschillende talen zijn gaan inzien.”

Snelheid

Voor Pharos en de taalambassadeurs was snelheid de grootste uitdaging in het begin van de corona-uitbraak, vertelt Thea wanneer ze aan die periode terugdenkt. “ We leefden van persconferentie naar persconferentie. Soms had je overdag iets afgerond, maar dat was ’s avonds al achterhaald. Ook voor de taalambassadeurs was het hard werken. Omdat alles digitaal ging, konden we snel testpanels samenstellen met taalambassadeurs uit alle hoeken van het land.

Tekst en beeld

Pharos zet zich in voor het terugdringen van gezondheidsverschillen en doet dit onder meer door organisaties te adviseren over het gebruik van eenvoudige taal in communicatiemiddelen. Het expertisecentrum laat teksten testen door zogenoemde taalambassadeurs van Stichting ABC, een vrijwilligersorganisatie van en voor laaggeletterden. In de werkwijze van Pharos speelt de combinatie van tekst en beeld een belangrijke rol. “Taal is voor laaggeletterden vaak een grote drempel”, legt Thea uit. “En daardoor geven beelden meer houvast dan tekst. Vandaar dat wij ook de afbeeldingen laten testen door de taalambassadeurs van Stichting ABC.”

Ingewikkelde maatregelen

Een van de dingen die Thea opviel in de coronacommunicatie was dat sommige op het oog duidelijke maatregelen ingewikkeld waren voor laaggeletterden. “De oproep om thuis te werken bleek voor veel laaggeletterden erg verwarrend te zijn, omdat het voor een specifieke doelgroep is”, vertelt zij. “Veel laaggeletterden kunnen niet thuis werken, dus hoe pas je dat precies toe op je eigen leven? Wij adviseerden om in de communicatie voor deze groep het handelingsperspectief te benadrukken.” Ook merkte Thea dat er vaak vanuit het proces gecommuniceerd werd. “Als communicatieprofessional moet je je verplaatsen in je doelgroep”, zegt zij. Ook is het goed om te bedenken wat het startpunt is van je doelgroep. Hoeveel weten mensen al, waar moet ik beginnen? Vanuit daar kun je gaan nadenken welke informatie je gaat delen.”

Samenwerken met taalambassadeurs

Het belangrijkste wat Thea communicatieprofessionals adviseert is om nauw samen te werken met mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. “Tekstschrijvers mogen aanwezig zijn bij een sessie van het testpanel en krijgen dan meteen de reacties van de taalambassadeurs te horen”, vertelt zij. “Het is mooi om te zien dat zo’n sessie vaak een eye-opener is.” Als een goed voorbeeld van samen informatie begrijpelijk maken, noemt Thea de woordenlijst die in de coronatijd is ontstaan in de whatsapp-groep van de taalambassadeurs in Noord-Holland. “Zij deelden via de app-groep met elkaar moeilijke woorden die ze in de krant lazen of op TV hoorden. Ik heb dit aangegrepen om een woordenlijst op te stellen. Als zij het niet begrijpen, zijn er vast heel veel andere mensen die het niet begrijpen en hebben organisaties vast moeite om die woorden eenvoudig uit te leggen. Er bleek inderdaad veel behoefte aan want de woordenlijst is inmiddels 52.000 keer bekeken.”

Meer bewustwording

Thea is ervan overtuigd dat er door corona iets extra’s op gang gekomen is op het gebied van begrijpelijke taal. “Het is niet zo dat er voor corona niets gebeurde”, zegt ze. “Maar het belang van begrijpelijke taal is wel onder een vergrootglas komen te liggen. Er is meer bewustwording ontstaan bij organisaties en zij hebben al veel middelen ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld checklists en trainingen voor medewerkers om ze te helpen begrijpelijker te schrijven. Maar dat is niet iets wat je in een paar maanden leert. Ik hoop dat vooral dat in de zorg mensen zich ervan bewust zijn dat ze taal begrijpelijk moeten houden om mensen mee te laten doen in plaats van uit te sluiten. Mijn grootste wens voor de toekomst is dan ook dat begrijpelijke taal de norm wordt.”

Zelf aan de slag?
Ook aan de slag met het maken van communicatiemiddelen in begrijpelijke taal? Gebruik de online checklist Toegankelijke informatie van Pharos! Deze checklist helpt je bij het maken van begrijpelijk voorlichtingsmateriaal zoals folders, apps, websites en eHealth. Hier is alle corona-informatie te vinden die Pharos afgelopen periode ontwikkelde.

Deel dit artikel